Łabęcki (Łabenski, Łabentski, Labenscius) Baltazar (zm. 1645), kaznodzieja i pisarz kalwiński, superintendent dystryktu wileńskiego. Pochodził z Prus Książęcych. Nie wiadomo, gdzie się kształcił. Początkowo był najprawdopodobniej kaznodzieją nadwornym Krzysztofa Radziwiłła, hetmana polnego lit., i wraz z nim uczestniczył w synodzie prowincjonalnym wileńskim w r. 1624. Z polecenia tegoż synodu brał następnie ze swoim patronem udział w przekazywaniu spraw zborów kalwińskich ich nowemu obrońcy Józefowi Pietkiewiczowi przez dotychczasowego aktora Pawła Progulbickiego. W r. 1634 synod prowincjonalny powołał go na kaznodzieję zboru wileńskiego. T. r. brał Ł. udział w konwokacji generalnej we Włodawie, w r. 1635 wszedł do grona ministrów i superintendentów litewskich przygotowujących do druku Biblię wraz z objaśnieniami trudniejszych miejsc. Na synodzie prowincjonalnym w Wilnie w r. 1636 obrano Ł-ego superintendentem dystryktu wileńskiego.
Kazania Ł-ego cieszyły się dużą popularnością. Niektóre zostały ogłoszone drukiem (w drukarni Jana Kmity w Lubczu), jak np. wygłoszone na pogrzebach członków wileńskiej rodziny Winholdów: Memoria Winholdiana (1635), Medytacje rodzicielskie w chorobie i po śmierci dziatek i Nadzieja sprawiedliwych w śmierci wywiedziona (1638). Kazania pogrzebowe Ł-ego nie były panegirykami rozpamiętującymi zasługi zmarłych. Zajmował się w nich Ł. rozważaniami natury teologicznej, poruszając przede wszystkim takie problemy, jak kalwińskie pojęcie pokuty, wiary usprawiedliwiającej i chrześcijańskiej śmierci. Największy zbiór kazań Ł-ego wyszedł w r. 1638 (także w Lubczu u Kmity), pt. Anatomia conscientiae to jest rozebranie i roztrząśnienie sumienia człowieczego. Zawiera 23 kazania wygłoszone w zborze wileńskim. Napisane ładną, czystą i jędrną polszczyzną, wolne od makaronizmów i pozbawione akcentów polemicznych w stosunku do innych wyznań, dawały systematyczny wykład zasad życia chrześcijańskiego z punktu widzenia kalwińskiej nauki o zbawieniu, opatrzności i predestynacji. Ł. przełożył także z języka niemieckiego książkę Ludwika Baily, pt. „Praxis Pietatis”, wydaną na polecenie synodu wileńskiego w r. 1632 pt. „Ćwiczenia się w pobożności”.
Ł. brał aktywny udział w zabiegach o ujednolicenie obrządku kalwińskiego. W r. 1639 uczestniczył we wspólnej z kalwinistami małopolskimi konwokacji w Orli, zwołanej w celu przyjęcia nowej, poprawionej agendy. W jesieni t. r. został Ł. oskarżony, wraz z innymi członkami zboru wileńskiego, o udział w strzelaniu z łuku do wizerunku św. Michała na frontonie kościoła Bernardynek, co miało miejsce 4 X i dało początek poważnym zaburzeniom wyznaniowym oraz stało się podstawą do zniesienia zboru kalwińskiego w Wilnie. Mimo iż zeznania Ł-ego, potwierdzone przez świadków i poparte wizją lokalną przeprowadzoną przez specjalną komisję, wykazały jego niewinność w tej sprawie, został on wyrokiem sejmowym z 21 VII 1640 uznany za sprawcę napaści. Aby uniknąć nieuchronnego procesu i kary śmierci, Ł. uciekł do Prus Książęcych, zaopatrzony m. in. w list polecający od Krzysztofa Radziwiłła do elektora brandenburskiego Jerzego Wilhelma. W listach pisanych z Królewca do różnych osób prosił Ł. o umożliwienie mu powrotu do kraju, całą nadzieję pokładając w Radziwiłłach. Zmarł na wygnaniu w r. 1645. Pozostawił syna Jana, również kaznodzieję kalwińskiego.
Estreicher; Enc. Org.; Kawecka-Gryczowa A., Korotajowa K., Krajewski W., Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, Z. 5: Wielkie Księstwo Litewskie, Wr.–W.–Kr. 1959 s. 128–9, 131; Boniecki; – Dürr-Durski J., Daniel Naborowski. Monografia z dziejów manieryzmu i baroku w Polsce, Ł. 1966; Łukaszewicz J., Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, P. 1842–3 I 231–3, II 208–11; Macherzyński K., Historia wymowy w Polsce, Kr. 1858 II 525–6; Maciejowski, Piśmiennictwo pol., III 796–7; Merczyng H., Czterokrotne zburzenie zboru, dołączone do: Gizbert-Studnicki w., Zarys historyczny wileńskiego kościoła ewangelicko-reformowanego i jego biblioteki, Wil. 1932 s. 27; Tworek S., Starania o ujednolicenie obrządku kalwińskiego w Polsce XVII wieku, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 16: 1971 s. 127, 133; Zwolski B., Sprawa zboru ewangelicko-reformowanego w Wilnie w latach 1639–41, Wil. 1936; – Węgierski A., Libri quatuor Slavoniae reformatae, Amstelodami 1679 s. 259, 441; Zbiór pomników reformacji kościoła polskiego i litewskiego, S. IV z. 2, Akta synodów prowincjonalnych jednoty litewskiej 1611–1625, Wil. 1915; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dział VIII nr 713 s. 220; B. Lit. Akad. Nauk w Wil.: F. 40 ERS–1136 s. 10–11, 22, 32, F. 40 ERS–1157 s. 122, 207, 413, 423, 430, 444.
Stanisław Tworek